«آیت‌الله مهدوی‌کنی هرجا احساس می‌کرد وظیفه شرعی اوست قبول می‌کرد و به همین دلیل ریاست خبرگان را تکلیف می‌دانست».
دانشگاه امام صادق(ع) هنوز بوی آیت‌الله مهدوی‌کنی را می‌دهد. نام این دانشگاه با یاد و خاطره «سیاستمدار صادق» پیوند خورده اما روش اداره دانشگاه فرق چندانی با زمان حضور ایشان نکرده است. شاید علت این امر حضور حجت‌الاسلام سعید مهدوی کنی در ریاست دانشگاه است که تلاش کرده در این مدت در اخلاق و منش همچون پدر حرکت کند، علاوه بر این، شخص دیگری در این دانشگاه حضور دارد که یاد و خاطره مرحوم مهدوی کنی را با درس‌های اخلاقی که از گذشته تا امروز در دانشگاه دارد، پُر می‌کند.
در خلال مصاحبه‌های انجام شده با افراد متعدد پیرامون روش و منش فکری و سیاسی آیت الله مهدوی‌کنی ــ که از منسوبان و نزدیکان تا همکاران ایشان انجام شد ــ ترجیع‌بند غالب در این مصاحبه‌ها یک جمله بود «به‌سراغ آیت الله باقری‌کنی هم بروید».
آیت الله باقری متولد 1305 و برادر بزرگتر آیت‌الله مهدوی است. وی از زمان تأسیس دانشگاه امام صادق(ع) عضو هیئت علمی این دانشگاه است و پس از فوت مرحوم مهدوی کنی مدتی به‌عنوان سرپرست دانشگاه مشغول به فعالیت بود.
وی از شاگردان مبرز آیت‌الله العظمی بروجردی و حضرت امام خمینی(ره) است و در تفسیر و فلسفه نیز در محضر علامه طباطبایی و آیت‌الله رفیعی قزوینی تلمذ کرده است. وی در خرداد 1342 به‌همراه تعدادی از طلاب حوزه علمیه قم دستگیر شد و به زندان افتاد. وی بعد از انقلاب اسلامی، قائم‌مقام آیت‌الله مهدوی کنی در کمیته انقلاب اسلامی بود و در دوره‌های اول، دوم و چهارم مجلس خبرگان نیز نماینده مردم تهران شد.
آیت‌الله باقری کنی کنار برادرش مرحوم مهدوی کنی
آیت الله باقری کنی به‌دلیل مشرب و سیر و سلوک عرفانی کمتر مایل به حضور در رسانه‌هاست و به همین دلیل در سالیان گذشته مصاحبه بسیار معدودی از ایشان منتشر شده است. زمانی که از ایشان خواستیم درباره برادر فقیدشان با ما گفت‌وگو کنند، درخواست ما را با یک تذکر اجابت کردند «البته من کسی نیستم که درباره مرحوم آقای مهدوی صحبتی کنم؛ من یک‌صدم از صفات آیت الله مهدوی را ندارم».
تواضع آیت‌الله باقری امری است که بسیاری به آن اذعان دارند تا جایی که سعید حجاریان نیز در مصاحبه اخیرش پیرامون آیت الله مهدوی‌کنی با تسنیم، به ابعاد شخصیتی آیت‌الله باقری کنی اشاره می‌کند و می‌گوید: «به‌نظر من آقای باقری‌کنی اعلم از آقای مهدوی بود اما در امور سیاسی تابع آقای مهدوی بود. آیت‌الله باقری کنی انسانی به‌شدت افتاده و خاکی است. انسان خیلی نازنینی است اما الآن خیلی پیر شده است. موقع مراجعاتم به کمیته مرکزی چند بار دیدم یک گوشه‌ای نشسته و خودش لباسهایش را می‌شوید».
با این حال زمانی که برای انجام مصاحبه خدمت این عالم ربانی در دفتر کارش در دانشگاه امام صادق(ع) رسیدیم، با رویی گشاده از ما استقبال کرد. دفتر کارش عاری از هر گونه وسیله اضافه بود. چیزهایی که بیشتر در این دفتر ساده جلب توجه می‌کرد کتاب‌های فقهی ایشان و تصویر رهبر انقلاب با مرحوم آیت الله مهدوی کنی بود.
خبرنگاران سیاسی پویا بیش از 1 ساعت با آیت الله باقری کنی که حدود 8 دهه کنار برادر زیسته است، پیرامون مرحوم آیت الله مهدوی کنی به گفت‌وگو نشستند که ماحصل آن از منظرتان می‌گذرد:
** در مشورت‌هایم از آیت‌الله مهدوی کمک می‌گرفتم/ در همه کارهایش جدیت وجود داشت
آیت‌الله باقری کنی در ابتدای مصاحبه درباره خصوصیات شخصی مرحوم مهدوی می‌گوید آقای مهدوی از شاگردان امام خمینی بود. نمی‌خواهم او را با امام خمینی(ره) قیاس کنم، ولی خودش ویژگی‌هایی داشت: یکی اینکه در کارها جدی بود. گاهی انسان کارها را سهل می‌گیرد و به‌اصطلاح خودمان تعارف می‌کند اما در همه کارهایش جدی بود، چه با شاگردانش و چه با هم‌مباحثه‌ای‌ها کارش را جدی انجام می‌داد.
وی با بیان اینکه کار انسان جدی که شد، به دیگران احترام می‌گزارد و حتی به‌شوخی هم دیگران را سبک نمی‌شمارد، تصریح کرد: انسان مسلمان در نظر ایشان احترام داشت و با همه جدی برخورد می‌کرد حتی با آشنایان و فامیل و در کارهای اجتماعی هم همین طور بود. من با اینکه برادر ایشان هستم لیاقت اینکه درباره ایشان صحبت کنم ندارم ولی چیزی جز جدیت از ایشان ندیدم.
برادر مرحوم آیت الله مهدوی‌کنی با بیان "وقتی از ایشان سؤالی می‌پرسیدم، از جواب وی چیزی جز جدیت برداشت نمی‌شد"، گفت: در کارهای اجتماعی و مبارزات جدیتش بیشتر بود. طبیعتش این طور بود که کار را جدی بگیرد و اگر کاری را از ایشان می‌خواستیم، می‌دانستیم با جدیت دنبال می‌کند.
آیت‌الله باقری با اینکه از نظر سنی از مرحوم مهدوی بزرگتر است، می‌گوید: در مشورت‌هایم اگر گیر می‌کردم به‌سراغ ایشان می‌رفتم و اگر ایشان نظری می‌داد تردید نمی‌کردم چون فکرنکرده پاسخ نمی‌داد و نمی‌خواست از سر خودش باز کند. اگر می‌گفت کاری می‌شود تا آنجایی که توانایی داشت پای کار می‌ایستاد. ایشان اگر به کاری عقیده پیدا می‌کرد، از سر اعتقاد آن کار را انجام می‌داد.
وی می‌گوید: حتی با همسرش هم حرف غیرجدی نمی‌زد. استاد اخلاق با هرکس در سطح او برخورد می‌کند. این جدیت در مورد کارهای ساده است چه برسد به کارهای سیاسی و بالاتر.
** نقش مرحوم شیخ علی‌اکبر برهان بر شخصیت اجتماعی آیت‌الله مهدوی‌کنی
آیت الله باقری کنی در پاسخ به سؤالی درباره نقش تربیتی مرحوم شیخ علی اکبر برهان مؤسس فقید مسجد لرزاده بر رفتار اجتماعی و سیاسی آیت الله مهدوی کنی، یادآور می‌شود: آن زمان مسجد لرزاده خارج از تهران بود و من و مرحوم اخوی در مسجد لرزاده شاگرد شیخ علی اکبر برهان بودیم. آیت‌الله مهدوی همچون مرحوم برهان در مسجد جلیلی کارش ارتباط با اجتماع بود و همه او را محرم خودشان می‌دانستند و حتی اختلافات خانوادگی را به او می‌گفتند.
وی می‌افزاید: من خودم هم مواظب بودم وقت ایشان را نگیرم تا به کار دیگران برسد. آقای مهدوی یک حال خوش‌بینی و تعاون با دیگران داشت تا بتواند کار دیگران را حل کند، دلش می‌خواست همه گیرشان رفع شود و دلش برای دیگران سوخته بود. خودش را از کار خیر تبرئه نمی‌کرد و خودش را مدیون برادران مسلمان می‌دید. در حل اختلاف بین زن و شوهرها هم به ایشان رجوع می‌کردند. ایشان هم قصد خیر به دیگران داشت و چه در مسائل سیاسی و چه مالی در حد خودش مشکل‌گشا بود.
آقای مهدوی از شاگردان خوب امام بود و برای مسئولان اطلاعاتی رژیم مشخص بود که ایشان در کارش جدی است. شاگردان امام کسانی بودند که تا پای جان ایستاده بودند. آقای مهدوی قبل از انقلاب از شاگردهای خوب امام بود و به‌نمایندگی از امام در تهران فعالیت می‌کرد.
در ادامه مصاحبه وقتی خبرنگاران تسنیم از نقش امام خمینی(ره) بر شخصیت سیاسی، اجتماعی و فردی آیت الله مهدوی کنی سؤال می‌کنند، سمت‌وسوی مصاحبه تغییر کرد و بیشترین اسمی که در مصاحبه با آیت الله باقری کنی بارها تکرار شد نام امام خمینی و عرض ارادت به ایشان است.
این شاگرد مبرز امام خمینی(ره) با بیان اینکه مرحوم مهدوی به راه امام خمینی سخت عقیده داشت، خاطرنشان می‌کند: انقلاب را امام پایه‌ریزی کرد. امام دل افراد را متوجه خدا کردند و به همین خاطر در کارها ترسی در دل یاران ایشان نبود. آن زمان مبارزه با رژیم شاه ترس داشت که حداقل آن زندان رفتن بود اما برای نیروهای اطلاعاتی رژیم روشن بود که تربیت شدگان امام با تهدید و ارعاب عقب‌نشینی نمی‌کنند.
** مرحوم مهدوی جانش را در راه امام(ره) کف دست گذاشته بود
نماینده سابق مجلس خبرگان رهبری با تأکید بر اینکه روح امام در کل ملت ایران اثر کرده بود و همه از هر قشری که بودند ایستادگی کردند، گفت: مبارزین نوعاً از مستضعفین بودند و مشکل مالی داشتند اما اسلام در زندگی‌شان رکن اصلی بود. آنها هم که وضع مالی‌شان خوب بود خرج زندگی کسانی را که در زندان بودند، می‌دادند. امام خمینی آن زمان هم که قم بود «امام خمینی» بود یعنی طوری بود که برای همه پشتوانه به حساب می‌آمد.
آیت‌الله مهدوی کنی کنار حضرت امام(ره) در جماران
قائم‌مقام آیت‌الله مهدوی در کمیته انقلاب اسلامی با اشاره به اینکه زندان آن زمان مساوی اعدام بود، می‌گوید: کسی که زندان می‌رفت دیگر امید به بیرون آمدن نداشت. رژیم شاه برای کسی قیمت قائل نبود و حتی با این شرایط هم می‌دانستند که اگر کار سیاسی کنند زندان می‌روند اما باز هم دست از مبارزه برنمی‌داشتند. اینها در تبعیت از امام کوتاهی نمی‌کردند. زمان مبارزه دوران عجیبی بود و اگر درست ثبت شود مانند یک افسانه است. حتی بچه‌های مدرسه‌ای هم از مبارزه نمی‌ترسیدند. از صبح که از خانه بیرون می‌آمدند تا شب که برمی‌گشتند هیچ امید به زنده ماندن نداشتند.
** آیت‌الله مهدوی شاگرد خوب امام بود
آیت‌الله باقری به مبارزات مرحوم مهدوی اشاره و خاطرنشان می‌کند: آقای مهدوی هم از شاگردان خوب امام بود و برای مسئولان اطلاعاتی رژیم مشخص بود که ایشان در کارش جدی است. شاگردان امام کسانی بودند که تا پای جان ایستاده بودند. آقای مهدوی قبل از انقلاب از شاگردهای خوب امام بود و به‌نمایندگی از امام در تهران فعالیت می‌کرد. طلبه آن سالها از نظر اقتصاد و معیشت مساوی با صفر بود. دولت هم در دستگیری آنها ترسی نداشت. اگر از دستگیری امام می‌ترسیدند از دستگیری شاگردانش ترسی نداشتند. آقای مهدوی جانش را در راه امام کف دست گذاشته بود و ترسی نداشت و به شاگردی امام افتخار می‌کرد.
آیت‌الله باقری کنی خاطرنشان کرد: مرحوم مهدوی از شاگردان امام بود و هیچ‌گاه این بحث نبود که جلوی امام بایستد.
** فعالین کمیته شاگردان مرحوم مهدوی در مسجد جلیلی بودند/ در کمیته با کسی تعارف نمی‌کرد
آیت‌الله باقری که از سال 58 تا 61 قائم‌مقام مرحوم مهدوی‌کنی در کمیته انقلاب اسلامی بوده و به‌همین خاطر از ابتدا در جریان شکل‌گیری کمیته و نحوه ریاست آیت‌الله مهدوی بر کمیته بود بااین‌حال در خلال پرسش‌های خبرنگاران تسنیم به‌سبب تواضع می‌گوید «من در کمیته جزو بیکارها بودم و همه کارها بر دوش مرحوم مهدوی بود».
وی درباره فعالیت اقشار مختلف مردم در کمیته انقلاب اسلامی یادآور می‌شود: مرحوم مهدوی در مسجد جلیلی با مردم در ارتباط بود. جوان‌های دانشجو و دانش‌آموز را دور خود جمع می‌کرد که آنها هم نوعاً مبارز بودند.
برادر آیت الله مهدوی کنی افزود: رفتن به مسجد جلیلی این احتمال را داشت که دستگیر شوند. در کمیته هم کسانی که دور خودش جمع کرده بود از بچه‌های مسجد جلیلی بودند که برای تشکیل کمیته کمک کردند و حلقه اول کمیته شاگردان مرحوم مهدوی در مسجد جلیلی بودند. در کمیته هم با تعارف و تملق برخورد نمی‌کرد. ویژگی وابستگان به امام این بود که یک‌رو بودند و تسلیم نمی‌شدند.
** تبعیت و حمایت همیشگی آیت‌الله مهدوی کنی از رهبر انقلاب
آیت الله باقری کنی در پاسخ به سؤالی درباره رابطه مرحوم مهدوی کنی با رهبر معظم انقلاب می‌گوید: ایشان با آیت الله خامنه‌ای از قبل انقلاب رفاقت داشت و با هم در حوزه بودند. بعد از رحلت امام(ره) هم از ایشان تبعیت داشت و همواره آقای خامنه‌ای را تأیید می‌کرد.
** هدف از تأسیس دانشگاه امام صادق ساخت جوانان مبارز و انقلابی بود/ ریاست خبرگان را تکلیف می‌دانست
عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) هدف تأسیس این دانشگاه توسط آیت‌الله مهدوی را تربیت جوانانی می‌دانست که انقلابی و مبارز باشند و گفت: گاهی انسان هدفش این است که زندگی بکند و نمازی بخواند ولی ایشان مبارزه را هم به زندگی وارد کردند. مرحوم مهدوی معتقد بود مسجد بدون مبارز معنی ندارد و به همین دلیل دانشجویان امام صادق(ع) هم از همه مبارزتر بودند.
** ریاست مجلس خبرگان را تکلیف می‌دانست
نماینده سابق مجلس خبرگان درباره ریاست ایشان بر خبرگان رهبری در دوره قبل، گفت: ایشان هدفش خدمت بود و هرجا که احساس می‌کرد وظیفه شرعی اوست قبول می‌کرد و لیاقتش را هم داشت. بنده نه لیاقتش را داشتم و نه کسی من را انتخاب می‌کرد. آقای مهدوی قبل از انقلاب زندان رفته بود و برای کارهای بزرگ ساخته شده بود، در اجتماع برای خودش قیمتی قائل نبود و ریاست خبرگان را تکلیف می‌دانست.