به گزارش دانشجویی و فرهنگی وبه نقل از شیرازه؛ نظام بانکی در اقتصاد کشور دارای جایگاه ویژه‌ای است؛ بانک‌ها با برنامه‌ریزی و اختصاص منابع به بخش‌های پر اهمیتی چون صنعت و کشاورزی می‌توانند نقش یک سیاست‌گذار را ایفا کنند. نقش بانک‌ها در اقتصاد مقاومتی، هدایت سپرده‌های ارزی و ریالی مردم با استفاده از مشوق‌ها به سوی تولید است تا از این طریق منابع مورد نیاز برای تحقق اقتصاد مقاومتی تامین گردد. متاسفانه بانک‌ها به جای شرکت در تولید، سرمایه‌ها و سپرده‌های مردمی را به سوی فعالیت‌های غیرتولیدی سوق می‌دهند. چنین سیاستی فعالان اقتصادی را مجبور می‌کند با بانک‌ها همنوا شده و سرمایه‌های عظیم خود را به جای تولید، در بانک‌ها سپرده‌گذاری نمایند تا سود بیشتری دریافت کنند و این دور باطل همچنان ادامه دارد.

دکتر عادل پیغامی  استادیار دانشکده‌ی معارف اسلامی و استاد اقتصاد دانشگاه امام صادق (ع) در گفتگوی اختصاصی با شیرازه به مشکلات عدیده بانک در اقتصاد ایران اشاره داشت که شرح آن را در ذیل می‌خوانید:

جایگاه بانک در اقتصاد مقاومتی را تعریف بفرمایید.
پیغامی: وظیفه بانک خلق اعتبار و انتشار هدفمند آن است و باید مانند سیستم خون رسان بدن عمل کند. متاسفانه در ایران نهادی به نام بانک به معنی حقیقی کلمه نداریم بلکه در شهرهای مختلف تعدادی دکه داریم که مبادلات پولی انجام می‌دهند و هم سطح بانک‌های قرن 18 هلند و فرانسه است که فاجعه های پولی فراوانی در آن کشورها رقم زدند. در کشور ما بانک‌ها خلق اعتبار می‌کنند اما دارای مکانیسم انتشار هدفمند نیست زیرا تخصیص منابع در روندی صحیح و هدفمند صورت نمی‌گیرد. اگر چه بانک‌ها به لحاظ مالکیت و منابع نهادی خصوصی هستند اما در ماهیت و کارکرد یک نهاد اجتماعی محسوب می‌شود که باید خدمات اجتماعی ارائه دهد. بانک با خلق اعتبار و تخصیص بهینه اعتبارات و انتشار هدفمند آن مهم‌ترین نقش در مقاوم سازی اقتصاد را ایفا می‌کند و برای تحقق اقتصاد مقاومتی قطعا به نهادی با مفهوم اصیل بانک نیاز داریم. از ابتدا جایگاه بانک در اقتصاد ایران به درستی تعریف نشده و به همین دلیل امروز با تبدیل شدن به  یک نهاد انتفاعی بعنوان ابزاری خطرناک در دست گروه‌های خاصی قرار گرفته و فساد کارکردهای این نهاد به زندگی شخصی عموم افراد جامعه سرایت پیدا کرده است. در حالی‌که بانک‌ها با سرمایه‌های مردم روی پا هستند، اما  90 درصد تسهیلات بانکی تنها به 10 درصد از مردم اختصاص داده می‌شود و اکثریت مردم از تسهیلات بانکی کم بهره‌اند. در واقع نظام بانکی در تزریق منابع اعتباری به اقتصاد کشور کوتاهی می‌کند.

جهت رونق تولید داخلی چه سازوکاری باید برای بانک‌ها تعریف شود؟
پیغامی: بانک‌ها اگر صحیح عمل کرده و تسهیلات را به درستی در اختیار مردم بگذارند می‌توانند در سرمایه‌گذاری و تولید موثر باشند. تولید داخلی، اساس و بن‌مایه اقتصاد هر کشوری است و هنگامی‌که این پایه تضعیف گردد، سازوکار صحیح و منطقی سودآوری به‌تدریج فاسد و بیمار شده و دلالی، واسطه‌گری و خریدوفروش جای خود را به کار و تولید می‌دهد. سیستم بانکی می تواند بعنوان یک محور رفع مشکلات اقتصادی مورد توجه باشد. اما این امر ضرورتاً نیازمند یک برنامه چند وجهی است که ایجاد زیرساخت لازم برای نظارت موثر بانکی، راه‌اندازی مرکز کنترل و نظارت اعتبارات، انتظام بخشی بازار پول با ساماندهی موسسات غیرمجاز و تجهیز و تخصیص بهینه منابع از جمله مهم‌ترین آن هاست.

نهاد بانک در کشورهای اروپایی و ایران چه تفاوتی  باهم دارند؟
پیغامی: یکی از اشتباهات سیستم بانکی در ایران همگن و یک شکل  بودن بانک‌هاست. در کشورهای اروپایی جایگاه و حوزه کاری هر یک از بانک‌های تجاری، توسعه‌ای، کشاورزی، مسکن و..  به طور مشخص تعریف شده و هر بانک کارکرد و خدمات خاص خود را دارد. اما در کشور ما بانک‌ها همزمان فعالیت‌های تجاری، توسعه‌ای و تخصصی را توأمان انجام می‌دهند. هر یک از بانک‌های کشاورزی، تجارت، مسکن و.. فقط باید در حوزه مختص خود ورود و مشکلات آن بخش را از نظر مالی و پولی تامین و سامان دهد بنابراین لازم نیست وارد عرصه بازرگانی و تجاری شود اما بانک‌ها برای منافع خود به اقتصاد 80 میلیون ایرانی صدمه می‌زنند و مثلا بانک توسعه ای باید صندوقی باشد که دولت‌ها با تخصیص اعتبارات لازم در پی توسعه زیر ساخت‌ها و مناطق روستایی و مرزی باشد. این صندوق نام بانک به خود می‌گیرد تا بتواند خلق اعتبار کند چون اگر فقط صندوق باشد برای بودجه نیازمند دولت است اما وقتی بانک باشد با خلق اعتبار می‌تواند اهداف توسعه‌ای کشور را پی‌ریزی کند. چرا وامی که برای مسکن به مردم تعلق می‌گیرد درصد کمی از هزینه تامین مسکن را به عهده می‌گیرد؟ به دلیل اینکه بانک مسکن در حوزه تخصصی خود به خوبی کار نمی‌کند و همزمان وارد عرصه تجارت شده است. به همین خاطر علی رغم وجود بانک مسکن در ایران، اکثریت مردم با مشکل تامین مسکن مواجه هستند. در واقع بانک ها منفعت‌شان ایجاب می‌کند که وارد امور تجاری و سرمایه‌گذاری شوند و به همین دلیل از کارکرد بانک خارج شده و به وظایف خود عمل نمی‌کنند و به همین دلیل قابل مدیریت نیستند و چون اساسا قدرت خلق اعتبار دارند نهادی بسیار خطرناک خواهد بود. 

بانک مرکزی در این زمینه چه وظیفه‌ای بر عهده دارد؟
پیغامی: بانک مرکزی باید قدرت ورود به عرصه بانک را داشته باشد که در دوره اخیر هیچ یک از دولت‌ها چنین قدرتی نداشتند. سیستم بانک مرکزی باید اصلاح شود و کسانی در رأس این بانک قرار بگیرند که دارای تخصص بانکدار مرکزی باشند. متاسفانه در ایران کسانی که بعنوان رئیس بانک مرکزی انتخاب می‌شوند در بهترین حالت دارای تخصص بانک تجاری هستند در حالی‌که سیستم و حوزه کاری بانک مرکزی دارای تفاوت بسیار زیادی با بانک تجاری است. بانک مرکزی باید برای ساماندهی اقتصاد با تخلفات بانک‌ها برخورد کند اما متاسفانه این نهاد نظارتی همگام با سایر بانک‌‎ها وارد عرصه تجارت شده است. از این جهت لازم است در حوزه پولی و مالی انقلابی صورت بگیرد. بانک در ایران مانند جاروبرقی است و لوله‌های این جاروبرقی در جیب مردم قرار گرفته و درآمد مردم را از جیب آن‌ها می‌رباید که این پول‌ها از طریق بانک به گروه‌های خاصی تخصیص پیدا می‌کند و همین سرآغازی است برای افزایش نقدینگی در جامعه و بوجود آمدن رکود که در نتیجه قدرت خرید مردم از بین می‌رود. بسیاری از بانک‌ها در کشورهای اروپایی ورشکسته شده‌اند و متاسفانه در ایران هم در سال‌های اخیر گسل‌ ورشکستگی بانک‌ها در حال فعال شدن است.