| چهارشنبه ۰۵ دی ۱۴۰۳ الأربعاء ۲۴ جمادى الثانیة ۱۴۴۶ Wednesday 25 December 2024
به مناسبت روز دانشجو: 16 آذر 1332 به روایت شهید چمران
  • 1394/09/16 10:42
  • 642

به مناسبت روز دانشجو: 16 آذر 1332 به روایت شهید چمران

 

بسمه تعالی

 

بزرگذاشت روز دانشجو

 

امروز شانزدهم آذر، روزی است که سه دانشجوی دانشگاه تهران در اعتراض به دخالتهای آمریکا و انگلیس در امور ایران و سفر "ریچارد نیکسون" معاون رییس جمهوری آمریکا به تهران، همراه دیگر دانشجویان بپا خواستند و سینه خود را آماج گلوله های رژیم پهلوی قرار دادند تا سندی دیگر از روح میهن پرستی، آزادی‌خواهی و استقلال‌طلبی فرزندان این مرزوبوم را برای همیشه در تاریخ ثبت کنند.


این روز، روز دانشجو نام گرفته است.

 

 

 

16 آذر 1332 به روایت شهید چمران

حدود ساعت 10 صبح، سربازان رهسپار دانشکده فنی شدند. ما در کلاس دوم دانشکده فنی که در حدود 160 دانشجو داشت، مشغول درس بودیم. آقای مهندس شمس استاد نقشه‌برداری تدریس می‌کرد. صدای چکمه سربازان از راهرو پشت در به گوش می‌رسید.

 

 

16 آذر ماه سال 1332 به دلیل قرار گرفتن در بطن ایام حکومت طاغوت، از تاریخ‌نگاری بسیار ضعیفی دارد. خفقان حاکم بر آن سال‌ها و سالمند شدن شهود اصلی ماجرا در سال های پس از پیروزی انقلاب اسلامی باعث شد که تاریخ شفاهی این حادثه سرنوشت‌ساز که از آن با عنوان سرآغاز جنبش دانشجویی ایران یاد می شود از ضعف فراوانی برخوردار باشد. آنچه خواهید خواند از معدود تک‌نگاری‌های بجا مانده از شهود 16 آذر سال 1332 است که به قلم شهید مصطفی چمران و در سال 1341 به رشته تحریر در آمده است:

 

«از آن روز یعنی 16 آذر 1332، نه سال می‌گذرد ولی وقایع آن روز چنان در نظرم مجسم است که گویی همه را به چشم می‌بینم؛ صدای رگبار مسلسل در گوشم طنین می‌‌اندازد، سکوت موحش بعد از رگبار بدنم را می‌لرزاند، آه بلند و ناله‌ی جانگداز مجروحان را در میان این سکوت دردناک می‌شنوم، دانشکده‌ی فنی خون‌آلود را در آن روز و روزهای بعد به رای‌العین می‌بینم.

آن روز ساکت‌‌ترین روزها بود و چون شواهد و آثار احتمال وقوع حادثه‌ای را نشان می‌داد، دانشجویان بی‌اندازه آرام و هوشیار بودند که به هیچ‌وجه بهانه‌ای به دست کودتاچیان حادثه‌ساز ندهند. پس چرا و چگونه دانشگاه گلوله باران شد؟ و چطور سه نفر از بهترین دوستان ما، بزرگ‌نیا، قندچی و رضوی به شهادت رسیدند؟

اعمال خائنانه دولت کودتا هرروز بر بغض و کینه مردم می‌افزود و بر آتش خشم وغضب آنان دامن می‌زد. از روز 14 آذر تظاهراتی که در گوشه به وقوع می‌پیوست وسعت گرفت و در بازار و دانشگاه عده‌ای دستگیر شدند. روز 15 آذر مجددا تظاهرات بی‌سابقه‌ای در دانشگاه و بازار صورت گرفت. در دانشکده‏های پزشکی، حقوق و علوم، دندانپزشکی، تظاهرات موضعی بود و جلوی هر دانشکده مستقلا انجام می‌گرفت و سرانجام با یورش سربازان خاتمه می‌یافت و عده‌ای دستگیر شدند. در بازار نیز همزمان با تظاهرات دانشجویان، مردم دست به اعتصاب زده شروع به تظاهرات کردند و عده‌ای به وسیله مامورین نظامی گرفتار شدند.

ضمنا در تاریخ 24 آبان اعلام شده بود که نیکسون معاون رییس جمهور آمریکا از طرف آیزنهاور به ایران می‌آید. نیکسون به ایران می‌آمد تا نتایج «پیروزی سیاسی امیدبخشی که در ایران نصیب قوای طرفدار تثبیت اوضاع و قوای آزادی شده است» (نقل از نطق آیزنهاور در کنگره آمریکا بعد از کودتای 28 مرداد) را ببیند.

دانشجویان مبارز دانشگاه نیز تصمیم گرفتند که هنگام ورود نیکسون، ضمن دمونستراسیون عظیمی، نفرت و انزجار خود را به دستگاه کودتا و طرفداری خود را از دکتر مصدق نشان دهند. تظاهرات علیه افتتاح مجدد سفارت و اظهار تنفر به دادگاه «حکیم فرموده» همه جا به چشم می‌خورد و وقوع تظاهرات هنگام ورود نیکسون حتمی می‌نمود.

ولی این تظاهرات برای دولتیان خیلی گران تمام می‌شد زیرا تار وپود وجود آنها بستگی به کمک سرشار آمریکا داشت. این بود که دستگاه برای خفه کردن مردم و جلوگیری از تظاهرات از ارتکاب هیچ جنایتی ابا نداشت. روز 15 آذر یکی از دربانان دانشگاه شنیده بود که تلفنی به یکی از افسران گارد دانشگاه دستور می‌رسد که «باید دانشجویی را شقه کرد و جلوی در بزرگ دانشگاه آویخت که عبرت همه شود و هنگام ورود نیکسون صداها خفه گردد و جنبده‌ای نجنبد...».

دولت بغض و کینه شدیدی به دانشگاه داشت. زیرا دانشجویان پرچم‌دار مبارزات ملی بودند و با فعالیت مداوم و مؤثر خود هیات حاکمه را به خطر و سقوط تهدید می‌کردند. دولت با خراب کردن سقف بازار و غارت اموال رهبران آن، بازاریان را کم و بیش مجبور به سکوت کرد ولی دانشگاه همچنان خاری در چشم دستگاه، دست از مبارزه برنمی‌داشت و دستگاه همچون درنده خون‌خواری به کمین نشسته دندان تیز کرده بود که از دانشجویان مبارز دانشگاه انتقام بگیرد. انتقامی که عبرت همگان شود.

این بود که به خاطر انتقام از دانشجویان و به بهانه تظاهرات علیه تجدید رابطه با انگلستان و برای جلوگیری از تظاهرات در مقابل نیکسون جنایت بزرگ هیات حاکمه ایران در صبح روز دوشنبه شانزده آذر ماه 1332 در صحن مقدس دانشگاه به وقوع پیوست. صبح شانزدهم آذر هنگام ورود به دانشگاه، دانشجویان متوجه تجهیزات فوق العاده سربازان و اوضاع غیر عادی اطراف دانشگاه شده وقوع حادثه‌ای را پیش بینی می‌کردند. نقشه پلید هیات حاکمه بر همه واضح بود و دانشجویان حتی الامکان سعی می‌کردند که به هیچ وجه بهانه‌ای به دست بهانه‌جویان ندهند. از این رو دانشجویان با کمال خونسردی و احتیاط به کلاس‌ها رفتند و سربازان به راهنمایی عده‌ای کارآگاه به راه افتادند.

حدود ساعت 10 صبح موقعی که دانشجویان در کلاس‌‌ها بودند، چندین نفر از سربازان دسته "جانباز " به معیت زیادی سرباز معمولی رهسپار دانشکده فنی شدند. ما در کلاس دوم دانشکده فنی که در حدود 160 دانشجو داشت، مشغول درس بودیم. آقای مهندس شمس استاد نقشه‌برداری تدریس می‌کرد. صدای چکمه سربازان از راهرو پشت در به گوش می‌رسید. اضطراب و ناراحتی بر همه مستولی شده بود و کسی به درس توجه نمی‌کرد. در این هنگام پیشخدمت دانشکده مخفیانه وارد کلاس شده به دانشجویان گفت: «بسیار مواظب باشید. چون سربازان می‌خواهند به کلاس حمله کنند اگر اعلامیه یا روزنامه‌ای دارید از خود دور کنید (آن روز «راه مصدق» و اعلامیه‏های نهضت مقاومت ملی به وفور در دانشگاه پخش می‌شد.) مهندس خلیلی به شدت عصبانی است و تلاش می‌کند از ورود سربازان به کلاس جلوگیری کند ولی معلوم نیست که قادر به این کار باشد» او مهندس خلیلی و دکتر عابدی رییس و معاون دانشکده فنی با تمام قوا می‌کوشیدند از ورود سربازان به کلاس جلوگیری کنند. ولی سربازان نه تنها به حرف آنها اهمیتی ندادند بلکه آنها را تهدید به مرگ کردند. تا بالاخره در کلاس به شدت به هم خورد و پنج سرباز«جانباز» با مسلسل سبک وارد کلاس شدند.

 

*آغاز درگیری‌ها :

عده‌ای از سربازان، دانشکده فنی را به کلی محاصره کرده بودند تا کسی از میدان نگریزد. اکثر دانشجویان به ناچار پا به فرار گذاردند تا از درهای جنوبی و غربی دانشکده خارج شوند. در این میان بغض یکی از دانشجویان ترکید. او که مرگ را به چشم می‌دید و خود را کشته می‌دانست دیگر نتوانست این همه فشار درونی را تحمل کند و آتش از سینه پرسوز و گدازش به شکل شعارهای کوتاه بیرون ریخت:«دست نظامیان از دانشگاه کوتاه». هنوز صدای او خاموش نشده بود که رگبار گلوله باریدن گرفت و چون دانشجویان فرصت فرار نداشتند، به کلی غافلگیر شدند و در همان لحظه اول عده زیادی هدف گلوله قرار گرفتند. لحظات موحشی بود. دانشجویان یکی پس از دیگری به زمین می‌افتادند به خصوص که بین محوطه مرکزی دانشکده فنی و قسمت‌های جنوبی سه پله وجود داشت و هنگام عقب نشینی عده زیادی از دانشجویان روی این پله‏ها افتاده نتوانستند خود را نجات دهند.

اجساد خون‌آلود شهیدان و آن همه ناله‏های پرشورشان نه تنها در دل سنگ این جلادان اثری نکرد بلکه با مسرت و پیروزی به دستگیری باقیمانده دانشجویان پرداختند. هر که را یافتند گرفتند و آنگاه آنها را با قنداق تفنگ زدند با دست‌های بالا به صف و روانه زندان کردند و خبر پیروزی خود را برای یزید زمان بردند تا انعام و پاداش خود را دریافت دارند. در این واقعه مستخدمان و کارگران دانشکده فنی بی‌اندازه به دانشجویان کمک کردند.

بدین ترتیب سه نفر از دوستان ما بزرگ‌نیا، قندچی و شریعت رضوی شهید و بیست و هفت نفر دستگیر و عده زیادی مجروح شدند. هنگام تیراندازی بعضی از رادیاتورهای شوفاژ در اثر گلوله سوراخ شد و آب گرم با خون شهدا و مجروحین در آمیخت و سراسر محوطه مرکزی دانشکده فنی را پوشاند، طوری که حتی پس از ماه‏ها از در و دیوار دانشکده فنی بوی خون می‌آمد. مامورین انتظامی پس از این عمل جنایتکارانه و ناجوانمردانه از انعکاس خشم و غضب مردم به هراس افتاده برای پوشاندن آثار جرم خود خون‌ها را پاک کردند ولی ماه‏ها اثر خون در گوشه و کنار دیده می‌شد و سال‌ها جای گلوله‏ها بر در ودیوار دانشکده فنی نمایان بود و تا زمین می‌گردد و تاریخ وجود دارد، ننگ و رسوایی بر کودتاچیان خواهد بود.

جریان این فاجعه دردناک به سرعت منتشر شد و خشم و کینه آزادی‌خواهان را برافروخت. دانشگاه تهران به پیروی از دانشکده فنی و به عزای شهدای آن در اعتصاب عمیقی فرورفت. بعد از ظهر آن روز دانشجویان با کراوات سیاه از دانشکده حرکت کردند و با سکوت غم‌آلود و ماتم زده رهسپار خیابان‌های مرکزی شهر شدند و مخصوصاً در خیابان‌های لاله‌زار و استانبول انبوه دانشجویان عزادار نظر هر رهگذری را جلب و او را متوجه این جنایت عظیم می‌کرد. بیشتر دانشکده‏های شهرستان‌ها نیز برای پشتیبانی از دانشگاه تهران اعتصاب کردند. تعداد زیادی از سازمان‌های دانشجویی خارج از کشور نیز به عمل وحشیانه و خصمانه دولت به شدت اعتراض کردند. در مقابل سیل اعتراض، جنایتکاران شروع به سفسطه کردند و در مقابل خبرنگاران گفتند که دانشجویان برای گرفتن تفنگ سربازان حمله کردند و سربازان نیز اجباراً تیرهایی به هوا شلیک کردند و تصادفا سه نفر کشته شدند.

یکی از مجلات، با آنکه سانسور شدیدی وجود داشت و کسی جرات نمی‌کرد علیه دستگاه کلمه‌ای بنویسد به مسخره نوشته بود که «اگر تیرها هوایی شلیک شده، پس بنابراین دانشجویان پر در آورده به هوا پرواز کرده و خود را به گلوله زده‌اند.» به عبارت دیگر گلوله‏ها به دانشجویان نخورده بلکه دانشجویان به هوا پرواز کرده‌اند و خود را به گلوله‏ها زده‌اند.

 

*قربانیان نیکسون :

روز بعد نیکسون به ایران آمد ودر همان دانشگاه، در همان دانشگاهی که هنوز به خون دانشجویان بی‌‌گناه رنگین بود، دکترای افتخاری حقوق دریافت داشت و از سکون و سکوت گورستان خاموشان ابراز مسرت کرد و به دولت کودتا وعده مساعدت و کمک داد و به رییس جمهور آمریکا پیغام برد که آسوده بخوابد چون او که نوشته بود؛ "... گو این که مخاطراتی که متوجه ایران بود، تخفیف یافته است. مع‌ذالک ابرهایی که ایران را تهدید می‌کرد، به کلی متلاشی و پراکنده نشده است. و مملکت نسبتاً امن و امان است!

صبح ورود نیکسون یکی از روزنامه‏ها در سرمقاله خود تحت عنوان «سه قطره خون» نامه سرگشاده‌ای به نیکسون نوشت که فورا توقیف شد. ولی دانشجویان سحرخیزی که خواب و خوراک نداشتند و استراحت در قبل مرگ دوستانشان میسر نبود، زودتر از پلیس روزنامه را خواندند. در این نامه سرگشاده ابتدا به سنت قدیم ما ایرانی‌‌ها اشاره شده بود که «هرگاه دوستی از سفر می‌آید یا کسی از زیارت باز می‌گردد و یا شخصیتی بزرگ وارد می‌شود، ما ایرانیان به فراخور حال در قدم او گاوی یا گوسفندی قربانی می‌کنیم.» آنگاه خطاب به نیکسون گفته شده بود:«آقای نیکسون وجود شما آنقدر گرامی و عزیز بود که در قدوم شما سه نفر از بهترین جوانان این کشور یعنی دانشجویان دانشگاه را قربانی کردند.»

پایان آذر 94


مشاهده مطلب
نظر شما
  • 0
  • 0
  • 0
چرایی و چگونگی سرد کردن پس از ورزش

چرایی و چگونگی سرد کردن پس از ورزش

تمرینات دایره‌ای چیست و چگونه انجام می‌شود؟

تمرینات دایره‌ای چیست و چگونه انجام می‌شود؟

۶ گام برای ریکاوری سریع در بدنسازی

۶ گام برای ریکاوری سریع در بدنسازی

نکاتی درباره بدنسازی و روزه داری در ماه رمضان

نکاتی درباره بدنسازی و روزه داری در ماه رمضان

دانش ورزش

دانش ورزش

معرفی امکانات ورزشی دانشگاه امام صادق(ع)

معرفی امکانات ورزشی دانشگاه امام صادق(ع)

ورزش در دانشگاه، اجباری یا اختیاری/ وضعیت موجود درس تربیت بدنی در دانشگاه امام صادق علیه‌السلام

ورزش در دانشگاه، اجباری یا اختیاری/ وضعیت موجود درس تربیت بدنی در دانشگاه امام صادق علیه‌السلام

دکتر امین پورنقی مدیر اداره تربیت بدنی در گفتگو با خبرنگار دانشجویی و فرهنگی در مورد چگونگی درس تربیت بدنی در دانشگاه امام صادق(ع) و نقاط قوت و ضعف و فرصت‌ها و تهدیدهای پیش رو مطالبی را بیان داشت که در ادامه می‌توانید مشروح این گفتگو را در دانشجویی و فرهنگی مطالعه کنید.

برنامه زمان‌بندی مجموعه استخر تا آغاز ماه مبارک رمضان اعلام شد

برنامه زمان‌بندی مجموعه استخر تا آغاز ماه مبارک رمضان اعلام شد

از سوی اداره تربیت بدنی برنامه زمان‌بندی مجموعه استخر شهید شرف زاده از 97/1/18 تا آغاز ماه مبارک رمضان اعلام شد.

تعطیلی استخر به دلیل نقص فنی تا پایان روز سه‌شنبه 22 اسفند/اعلام برنامه تا پایان سال

تعطیلی استخر به دلیل نقص فنی تا پایان روز سه‌شنبه 22 اسفند/اعلام برنامه تا پایان سال

اداره تربیت بدنی از تعطیلی استخر به دلیل نقص فنی تا پایان روز سه‌شنبه 22 اسفند خبر داد.

همنوردان دانشگاه امام صادق(ع) به «قله‌ی پرسون» صعود کردند

همنوردان دانشگاه امام صادق(ع) به «قله‌ی پرسون» صعود کردند

اردوی کوهنوری سنگین «قله‌ی پرسون» با تلاش گروه کوهنوردی محمدجواد طایی برگزار شد.

برنامه زمانبندی رشته‌‌های ورزشی در نیمسال دوم سال دانشگاهی ۹۷-۹۶

برنامه زمانبندی رشته‌‌های ورزشی در نیمسال دوم سال دانشگاهی ۹۷-۹۶

برنامه زمانبندی رشته‌‌های ورزشی در نیمسال دوم سال دانشگاهی ۹۷-۹۶ از سوی اداره تربیت بدنی اعلام شد.

برنامه کوهنوردی دانشگاه امام صادق(ع) در نیمسال دوم سال دانشگاهی ۹۷-۹۶

برنامه کوهنوردی دانشگاه امام صادق(ع) در نیمسال دوم سال دانشگاهی ۹۷-۹۶

برنامه کوهنوردی دانشگاه امام صادق(ع) در نیمسال دوم سال دانشگاهی ۹۷-۹۶ توسط اداره تربیت بدنی اعلام شد.

تغییر برنامه استخر شهید شرف‌زاده در تعطیلات بین دو ترم

تغییر برنامه استخر شهید شرف‌زاده در تعطیلات بین دو ترم

اداره تربیت بدنی دانشگاه امام صادق(ع) از تغییر برنامه استخر شهید شرف‌زاده در هفته تعطیلات بین دو ترم تحصیلی خبر داد.

تغییر در برنامه زمانبندی استخر شهید شرف‌زاده

تغییر در برنامه زمانبندی استخر شهید شرف‌زاده

اداره تربیت بدنی با انتشار اطلاعیه‌ای از تغییر در برنامه استخر سرپوشیده شهید شرف‌زاده خبر داد.

دیدار پایانی مسابقات فوتسال «جام بصیرت» برگزار شد +تصاویر

دیدار پایانی مسابقات فوتسال «جام بصیرت» برگزار شد +تصاویر

مسابقات فوتسال «جام بصیرت» با قهرمانی تیم شهید علیرضا جیلان به پایان رسید.

دیدار پایانی مسابقات فوتسال «جام بصیرت» برگزار می‌شود

دیدار پایانی مسابقات فوتسال «جام بصیرت» برگزار می‌شود

اداره تربیت بدنی از برگزاری فینال مسابقات فوتسال «جام بصیرت» به همراه تجلیل از فعالان ورزشی و تیم‌های برتر والیبال و فوتسال خبر داد.