ابوذر گوهری مقدم استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه امام صادق (ع) اظهار داشت: هرچند بر روی کاغذ این گزاره درست به نظر می‌رسد که ممکن است روابط ایران با این کشورها توسعه پیدا کند اما باید محدودیت‌های آن را هم لحاظ کنیم و قطعا اگر اروپایی‌ها با آمریکا دچار مشکل شوند اهرم چانه‌زنی آنها نسبت به آمریکا تضعیف میشود.
دکتر گوهری مقدم در مصاحبه با نسیم انلاین: علت اقدام ترامپ در ممانعت از ورود ایرانی‌ها به ایالات متحده را چه مسائلی می دانید؟
گوهری مقدم: این دستور اجرایی که تحت عنوان "حمایت از آمریکا برای جلوگیری از ورود تروریست‌های خارجی به ایالات متحده" صادر شد در دوران مبارزات انتخاباتی و همچنین میثاق صد روزه ترامپ با مردم آمریکا توسط وی وعده شده بود تا از این طریق مانع ورود اتباع برخی از دولت‌های به اصطلاح حامی تروریسم به آمریکا شود. در نهایت متاسفانه 7 کشور مسلمان در معرض مستقیم این دستور قرار گرفتند و البته محدود به این 7 کشور هم نخواهد بود.
ترامپ قصد دارد حدود 2 میلیون مهاجر غیرقانونی که در داخل ایالات متحده مرتکب جرایمی شده‌اند را به کشورهای متبوع خود بازگرداند؛ وی تهدید کرده که اگر کشور متبوع آنها این افراد را نپذیرند از هر ملیتی که باشند برای آن دسته از کشورها هم لغو ویزا را اعمال خواهد کرد.
ترامپ در گام اول محدودیت‌هایی را در مورد 7 کشور مسلمان مطرح کرده که قطعا این نوعی تبعیض محسوب میشود و حتی بسیاری از حقوقدانان داخل آمریکا هم معتقدند که این تبعیض خلاف قانون اساسی آمریکا است، هرچند این موضوع جزء اختیارات رئیس‌جمهور آمریکا محسوب میشود. برخی از قضات آمریکا این حکم را تعلیق کرده‌اند با این حال آقای ترامپ تابع نظرات قانونی نیست و حتی در دوره مبارزه انتخاباتی هم صراحتا اعلام کرده بود که در خیلی از موارد از جمله حوزه مالیاتی افتخارش این است که توانسته به شکل قانونی از پرداخت مالیات فرار کند. ترامپ با اختیاراتی که به عنوان رئیس جمهور آمریکا دارد میتواند در خیلی از حوزه‌ها قوانینی را وضع کند که برای بسیاری از کشورها ایجاد مشکل کند که این دستور اجرایی اخیر هم در همین راستا قابل تحلیل است.
عدم حضور کشورهایی منشا بروز تروریسم در لیست ترامپ نشان دهنده معیارهای دوگانه آمریکا است
وجه تبعیض‌آمیز این فرمان این است که اتباع کشورهایی از ورود به آمریکا منع شده‌اند که در اقدامات تروریستی سالهای اخیر در آمریکا نقش نداشته‌اند مثلا در حادثه 11 سپتامبر براساس آن چیزی که رسما اعلام شد اتباع سعودی بخش اعظمی از آنها بودند با این حال نامی از عربستان سعودی در میان کشورهای ممنوع شده نیست اما ایران که خودش قربانی تروریسم است و هم اکنون در حال مبارزه جدی با تروریسم در خاورمیانه و همان داعشی است آمریکا آنرا بوجود آورده و شهدای بسیاری را در راه مبارزه با تروریست در منطقه داده، متاسفانه در این لیست قرار می‌گیرد.
بسیاری از کشورهای که در سالهای اخیر منشا بروز افراط گرایی و تروریسم بودند در لیست ارائه شده قرار ندارند و این مساله نیز بار دیگر معیارهای دوگانه امریکا را به وضوح نشان میدهد. البته من نمی‌خواهم بگویم که این کشورها باید اضافه شوند چون اصل ماجرا تبعیض‌آمیز است اما به هرحال جای این سوال وجود دارد که چرا کشورهای دیگر که اقدامات تروریستی آنها بارز است در این لیست دیده نمی‌شوند.
ساختار حکومت آمریکا خیلی با ترامپ مماشات نمی‌کند
به هر حال فرمان ترامپ در مورد ممنوعیت صدور ویزا برای برخی از کشورها تبعات جدی را برای مردم آمریکا و دیگر کشورها دارد و این دستورات اجرایی میتواند چهره واقعی را از دولتمردان آمریکایی و ترامپ ترسیم کند. البته به نظر هم نمی‌رسد بدنه و ساختار حکومت در آمریکا خیلی با ترامپ مماشات کند حتی ممکن است برخی از جمهوری‌خواهان با سیاست‌های وی دچار مشکل شوند که در این شرایط دموکرات‌ها به شکل جدی‌تری مشکل خواهند داشت و شاید ظرف شش ماه، ماه عسل ترامپ با انجام اقداماتی که در حوزه‌های مختلف وعده داده بود تمام شود.
از دیگر موارد موضع ترامپ درباره خروج از TPP (پیمان تجاری اقیانوس آرام) است که کشورهای زیادی را مایوس میکند یا موضوع خروج از پیمان نفتا (پیمان تجارت آزاد منطقه آمریکایی شمالی) و مخالفت با چینی‌ها است که نوعی جنگ ارزی یا اقتصادی و تجاری با آنها مطرح میکند و همچنین لغو محدودیت‌ها در انتقال زغال سنگ، نفت، گاز و غیره که در دوره دموکرات‌ها به دلیل مسائل زیست محیطی ممنوع شده بود از مسائلی هستند که قطعا تبعات جدی را برای وی خواهد داشت و میتواند درگیری‌های جدی را در داخل آمریکا ایجاد کرده و موجب جنجال داخلی و خارجی در این کشور شود.
تحریک ساختار سیاسی آمریکا برعلیه ترامپ نوعی فرصت برای ما است
مسائلی که آقای ترامپ صراحتا می‌گوید آنها را برای ریشه کن کردن فساد در واشنگتن انجام می‌دهم مثل تلاش برای محدود کردن دوره تصدی نمایندگان کنگره آمریکا و یا ممانعت از لابی‌گری افرادی که در کنگره یا کاخ سفید هستند، قطعا ساختار سیاسی را برعلیه ترامپ تحریک خواهد کرد که این امر از جهتی نوعی فرصت برای ما خواهد بود چرا که تا زمانی که طبیعتاً آمریکایی‌ها در داخل درگیر هستند فرصت تهدیدزایی در خارج را کمتر خواهند داشت.
در این شرایط ساختار چک و بالانسی که آمریکایی‌ها به شکل سنتی در داخل دارند و این امر شامل نظارت کنگره بر ریاست جمهوری و ریاست جمهوری بر کنگره به طور متقابل میشود در این دعواها تضعیف خواهد شد و شاید در میان مدت و یا دراز مدت سیاست‌های رادیکال‌تر و خارج از کنترل‌تر از این موارد را هم بتوانیم از آقای ترامپ تصور کنیم.
ایران اولویت سیاست خارجی ترامپ نیست
«نسیم آنلاین»: براساس وعده‌های که پیش از این داده بود باید منتظر باشیم که ترامپ چه برنامه‌هایی را در خصوص ما اجرا کند؟
گوهری مقدم: یکی از نقاط برجسته‌ای که در سیاست خارجی ترامپ دیده میشود این است که به نظر نمی‌رسد ایران اولویت سیاست خارجی ترامپ باشد که این حداقل برای ما نقطه مثبت است، آن چیزی که ترامپ در مورد سیاست خارجی به طور بارز گفته مبارزه با تروریسم داعش است و حتی در این راه روسیه تبدیل به یک دوست میشود و آمریکای ترامپ تلاش میکند نگاهش را در قبال روسیه تغییر داده و یا باز تعریف کند . اولویت ترامپ همانگونه که خودش اشاره کرده حداقل در میان مدت بازسازی زیرساخت‌ها آمریکایی است و می‌خواهد بودجه‌های مختلفی که را از جاهای مختلف کاهش داده تا آن را صرف زیرساخت‌های داخلی نماید.
در نگاه اول به نظر نمی‌رسد منطقه خاورمیانه و یا حتی مساله ایران برای ترامپ اولویت باشد مگر اینکه اتفاق خاصی در این منطقه بیفتد و احتمالا در شش ماه اول و در کوتاه مدت تمرکز وی بر روی مسائل داخلی آمریکا خواهد بود با این حال در این مدت بحث چین اولویت جدی‌تری برای ترامپ خواهد داشت و موضوعات اقتصاد بین‌المللی، همسایگان آمریکا و آن چیزی که در مورد مکزیک و کانادا مطرح کرده بود اولویت اول ترامپ را به خود اختصاص خواهد دارد مگر اینکه مشاوران و تیم امنیتی افراطی اطراف ترامپ بخواهند او را به سمت مسائل خاورمیانه از جمله مساله ایران بکشند.
ترامپ اجرای برجام را جدی‌تر پیگیری میکند
در مورد برجام هم به نظر نمی‌رسد ترامپ بخواهد آن را برهم بزند بلکه اجرای آن را جدی‌تر پیگیری خواهد کرد و از ظرفیت‌های محدودیت‌ساز این توافق مانند نظام بازرسی‌های گسترده که در برجام طراحی شده و آقای اوباما به هر دلیلی از آن استفاده نکرده بود استفاده میکنند؛ متاسفانه برجام برای آمریکایی‌ها ظرفیت مهار جمهوری اسلامی را را دارد و از همین نظر عقلانی نیست که ترامپ برجام را کنار بگذارد و این اهرم را از خود سلب نماید.
نزدیک شدن اروپا به ایران با نقض برجام توسط ترامپ روی کاغذ درست است نه در عمل
«نسیم آنلاین»: آیا فرمان محدودیت ویزای ترامپ میتواند بر روابط ما با دیگر کشورها و یا بانک‌های بزرگ جهانی تاثیر بگذارد؟
گوهری مقدم: به عنوان یک قاعده کلی آن چیزی که گفته میشود این است که هرچقدر رفتار خارج از عرف و قاعده بین‌المللی آقای ترامپ نسبت به ایران یا برجام انجام شود، باعث نزدیکی ایران با اتحادیه اروپا و دیگر کشورها از جمله چین و روسیه خواهد شد البته در مورد روسیه یک مقدار هم باید تحفظ داشته باشیم.
این منطق بر روی کاغذ درست به نظر می‌رسد که اگر ترامپ برجام را نقض کنند ایران میتواند به عدم پایبندی آمریکا به این توافق استناد کند و طبیعتا می‌توانیم تعامل با کشورهای اروپایی و دیگر کشورها را بیشتر کنیم اما باید دقت کنیم که اگر آمریکایی‌ها بخواهند می‌توانند فشارهای زیادی را به متحدین خود در اروپا و حتی روسیه بیاورند و از تداوم تجارت با ایران ممانعت کنند، چرا که نظام اقتصادی دنیا مبتنی‌بر دلار است و شما اگر بخواهید هرگونه تعامل خارج از سیستم نظام مالی دلار و بانک‌های آمریکایی انجام دهید بسیار دشوار و هزینه بر خواهد بود.
هرچند برروی کاغذ و به شکل کلی این گزاره درست به نظر می‌رسد که ممکن است روابط ایران با این کشورها توسعه پیدا کند اما باید محدودیت‌های آن را هم لحاظ کنیم و قطعا اگر اروپایی‌ها با آمریکا دچار مشکل شوند اهرم چانه‌زنی آنها نسبت به آمریکا تضعیف خواهد شد.
اکنون خود اتحادیه اروپا از جانب ترامپ متهم است و در مورد بحث ناتو به اتحادیه اروپا حمله میکند که باید سهم نظامی‌گری خود از تولید ناخالص ملی را افزایش دهند لذا اینکه اروپایی‌ها بخواهند برای جمهوری اسلامی با آمریکایی‌ها چانه‌زنی کنند در عمل دور از دسترس است.
از سوی دیگر روسیه هم موضوع مهمی است که باید مورد توجه باشد، اگر روابط آمریکا با روسیه تقویت شود این موضوع میتواند برای ما چالش‌ها و فرصت‌های بسیاری را ایجاد کند و چالش‌هایی آن را می‌توان فشارهایی دانست که از جانب آمریکا و به وسیله روسیه به ما وارد خواهد شد.
به دلیل شخصیت قلدرمابانه و استکباری، مخالفت‌هایی مردمی نمی‌تواند تصمیمات ترامپ را خیلی عوض کند
«نسیم آنلاین»: با وجود مخالفت‌هایی که نسبت به سیاست‌های ترامپ مانند فرمان ممنوعیت ویزا در سطح آمریکا اتفاق افتاده آیا می‌توان انتظار داشت او سیاست‌های خود را عوض کند؟
گوهری مقدم: شخصیت ترامپ، شخصیتی نیست که بخواهد در خصوص این نوع از حوادث واکنش نشان دهد، او شخصیت قلدرمابانه و روحیه استکباری دارد و این موضوعات باعث نخواهد شد که رفتارش را تغییر دهد؛ هرچند مخالفت‌های جامعه مدنی در آمریکا میتواند باعث تعدیل یکسری از سیاست‌ها کلی در این کشور شود اما او در حال حاضر احساس یک نوع سرمستی قدرت میکند و به عنوان رئیس جمهور آمریکا هم شخصیتش به شکلی نیست که متنبه شود.
با همه اینها اما ممکن است آثار جدی این رفتار برای حزب جمهوری‌خواه دردسرساز شود و هم حزبی‌های او خیلی از کرسی‌های خود را در انتخابات میان دوره کنگره آمریکا در دو سال آینده از دست بدهند که میتواند تبعات بدی برای ترامپ داشته باشد.
با وجود اینکه اگر ترامپ مجلس را از دست بدهد خیلی از سیاست‌های او دچار مشکل میشود اما به نظر می‌رسد او درک درستی از سیاست در آمریکا به معنای حزبی ندارد و نگران تبعات رفتارش بر حزب خودش نیست که این میتواند در آینده مشکلاتی را برای وی به وجود بیاورد.
سیاست‌های ترامپ چهره واقعی آمریکا را بدون روتوش نشان میدهد
«نسیم آنلاین»: دشمنی آمریکا با ایران در دوران ترامپ میتواند نگاه برخی از سیاستمداران داخلی که به دنبال رابطه ایران با آمریکا بودند را تغییر دهد؟
گوهری مقدم: از آنجایی که جمهوری‌خواهان معمولا چهره واقعی و بدون نقابی را از سیاست در آمریکا به نمایش می‌گذارند و به تعبیر عامیانه رو بازی میکنند، آشکار کردن چهره واقعی در حقیقت اثبات کننده سیاست‌های اصولی جمهوری اسلامی است که از ابتدای انقلاب، آمریکا را براساس شواهد گذشته و مدارکی که در طول رابطه 38 ساله بعد از پیروزی انقلاب وجود دارد، به عنوان یک دولت مستکبر معرفی کرده است.
سیاست‌های آقای ترامپ موید دیگری بر درستی سیاست‌های جمهوری اسلامی است و نشان میدهد که چهره واقعی آمریکا، بدون روتوش چه ویژگی‌هایی دارد که از این جهت میتواند برای خیلی از مردم و افرادی که شناخت درستی از آمریکا ندارند موثر باشد و این سیاست‌ها میتواند از جهت ایجاد نوعی اتحاد و انسجام بیشتر و نیز اجماع بیشتر نخبگانی برای مقابله با آمریکا اثرات مثبت داشته باشد.