نخستین نشست «سیاست گذاری فرهنگی امروز ایران» با سخنرانی دکتر آشنا، در دانشگاه امام صادق (ع) برگزار شد
نخستین نشست از سلسله نشست‌های «سیاست‌گذاری فرهنگیِ امروزِ ایران» با حضور دکتر حسام‌الدین آشنا، مشاور فرهنگی رییس‌جمهور و رییس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری، دوشنبه 21 دی‌ماه 1394 در سالن شهید مطهری دانشگاه امام صادق علیه‌السلام برگزار شد. در این نشست، که به همت معاونت پژوهشی دانشگاه امام صادق علیه‌السلام و با همکاری دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات برگزار شد، دکتر آشنا بحثی را تحت عنوان «چالش سیاست‌گذاری فرهنگی در ایران» ارائه داد.
در ابتدای این نشست، سید احمد موسوی‌صمدی دانشجوی دکتری سیاست‌گذاری فرهنگی به عنوان مجری-کارشناس این نشست توضیحاتی در مورد چرایی و چگونگی برگزاری این سلسله نشستها ارائه داد. در ادامه دکتر آشنا به ارائه مباحث خودپرداخت.
ایشان در ابتدا، ضمن بیان توضیحاتی در مورد تفکیک بین سیاست‌گذاری فرهنگی و مطالعات سیاست‌گذاری فرهنگی، گفت: مطالعات سیاستی در فضای دانشگاه‌ها و با نگاه پسینی صورت می‌گیرد؛ ولی در حوزه سیاست‌گذاری و تجزیه و تحلیل سیاستی، ما به دنبال «چه کنیم» هستیم. در این دولت سعی کردیم تا تلفیقی بین مطالعات سیاستی و تجزیه و تحلیل سیاستی صورت بگیرد. یعنی به عبارتی، هم یک آسیب‌شناسی صورت بگیرد و هم اینکه برای «چه باید بکنیم» فکری شود.
دکتر آشنا، در ادامه ضمن بیان جایگاه و فعالیت‌های مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری افزود: این مرکز تمام دستگاه‌های دولتی جمهوری اسلامی ایران را تحت یک مجموعه مطالعات با عنوان تدبیرسنجی مورد بررسی قرار داد که این مطالعات از مشکلات ساختار تشکیلاتی تا حوزه عملکرد را پوشش داده است. تاکنون حدود 30 گزارش تهیه شده است که در این نشست و نشست‌های آتی بخش‌های مرتبط با حوزه فرهنگ این گزارش‌ها را -یعنی گزارش‌های مربوط به حوزه آموزش و پرورش، آموزش عالی، علوم و فناوری و مباحث مربوط به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت ورزش و جوانان، حوزه گردشگری و... - به صورت مختصر مرور خواهیم کرد.
رییس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری به عنوان مقدمه، به بیان جایگاه پژوهش و پژوهشگران برای انجام چنین پژوهش‌هایی پرداخت و اشاره کرد: بی‌طرفی در درون دولت خیلی مشکل است. نهادی که در نظام برنامه‌ریزی ایران طراحی شده است که جنبه بی‌طرفی داشته باشد، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور است. این سازمان غیرسیاسی‌ترین و سیاستی‌ترین نهاد کشور هست.
وی در ادامه، برنامه‌ریزی آرمان‌گرایانه و واقع‌گرایانه مورد تفکیک قرار داد و افزود: آن‌چه تاکنون در جمهوری اسلامی ایران صورت گرفته است عمدتاً برنامه‌ریزی آرمان‌گرایانه بوده است. در این نوع برنامه‌ریزی ما به امکانات، موانع و مشکلات توجه می‌کنیم، ولی از آن‌ها شروع نمی‌کنیم. با آرمان‌ها آغاز می‌کنیم و می‌گوییم باید شرایط را برای رسیدن به این آرمان‌ها تغییر داد. اما نقدی که به این نوع سیاست‌گذاری در ایران وجود دارد این است که نسبتی میان آرمان‌گرایی و واقع‌بینی وجود ندارد. در حالی که در برنامه‌ریزی‌های کشورهای غربی تعداد اهداف بسیار کم است و ابزارهای رسیدن به آن اهداف بسیار زیاد. آن برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری‌ای که در کشور ما جواب می‌دهد، دیدن هم واقعیت‌ها و هم آرمان‌ها در کنار یکدیگر است.
عضو هیئت‌علمی دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات، به مسئله مشارکت‌کنندگان در سیاست‌گذاری پرداخت و گفت: در سیاست‌گذاری‌ها، معمولاً اسناد بالادستی و مدیران حضور دارند و متخصصان و صاحب‌نظران یا حضور ندارند و یا اگر نماینده‌ای حضور دارد، از طرف آن حوزه تخصصی نمایندگی نمی‌کند. بنابراین بین دیدگاه مدیران و نخبگان آن حوزه تفاوت وجود دارد. ضمن اینکه گروه چهارمی هستند که نادیده گرفته می‌شوند و آن‌ها کسانی هستند که این سیاست‌ها بر زندگی آن‌ها اثر دارد. مثلاً وقتی ما برای معتادها برنامه‌ریزی می‌کنیم، ممکن نیست که آن‌ها در برنامه‌ریزی ما شرکت نکنند، ولی برنامه‌ریزی ما را در اجرا بپذیرند. یا مثلاً اگر دانشجوها را در برنامه‌ریزی مشارکت ندهیم انتظار نداشته باشید که در اجرای برنامه مشارکت کنند. شاید اگر من هم در درون دولت نرفته بودم، این حرف‌ها را نمی‌زدم. برای حل این مسئله ما به دستگاه‌ها مراجعه کردیم که خودشان بگویند که مشکلات و اولویت‌هایشان چیست؟
مشاور فرهنگی رییس‌جمهوری، پس از بیان این مقدمات مسائل و اولویت‌های سیاستی برخواسته از درون دستگاه آموزش و پرورش پرداختند و مسائلی مثل مدارس غیردولتی، کتاب‌های درسی، نسبت معلم و دانش‌آموز، معلمان پرورشی، نسبت خانواده و مدرسه، نظام رتبه‌بندی مدارس، نقش حوزه‌های علمیه و... را به صورت جزئی مورد بررسی قرار دادند.